Ziołolecznictwo w stomatologii

W dawnej Polsce z pewną dozą podejrzliwości podchodzono do wszelkich leków. Przyczyn nieufności można doszukiwać się w ówczesnym pojmowaniu choroby i jej ścisłej korelacji z wiarą oraz religijnością człowieka. Wystąpienie jakichkolwiek dolegliwości poczytywane było jako znak z nieba. A któż śmiałby walczyć za pomocą środków leczniczych z nieubłaganym losem? Dlatego do medykamentów podchodzono z niebywałą ostrożnością.

Trzeba również dodać, że przed wiekami obawiano się skutków ubocznych stosowania leków. Bardzo często sami lekarze nie byli w stanie ich przewidzieć. Z tego względu chętniej sięgano po zioła na bazie których komponowano proste lekarstwa. Jak podają źródła, w dawnej Polsce stosowano ponad 150 gatunków roślin o właściwościach leczniczych. Wśród nich wymienia się m.in. żywokost, pokrzywy, piołun, lawendę, czarny bez, goździki, melisę czy chociażby miętę.
 

Z zebranych roślin sporządzano wywary, ekstrakty, syropy, proszki lub maści. Nieraz łączono je z alkoholem lub octem, aby wzmocnić ich dobroczynne działanie. Większość popularnych ziół znalazła zastosowanie we współczesnej medycynie i kosmetologii.

O chorobach jamy ustnej w „Compendium medicum auctum”

Pierwsze wydanie tej skarbnicy wiedzy na temat dawnych sposobów leczenia chorób pojawiło się w XVII wieku. W rozdziale „O chorobach ust, to jest podniebienia, języka, dziąseł, zębów” czytamy: „na zęby słabe, chwiejące się weź żołędzi ćwierć łota [...] róży suchej pół garści, warz w kwarcie wina żeby na palec wyrzało, przecedziwszy wymywaj zęby kilkakroć na dzień […] albo weź skórek granatowych półtory ćwierci łota, hałunu półtory ćwierci łota, szałwii pół ćwierci łota, warz to wszystko w winie, w occie i w wodzie, w różnych częściach przecedziwszy trzymaj często w [ustach]” (s. 69-70). A w innym miejscu: „[na ból zęba] weź korzenia pokrzywianego czosnku, gałki muszkatowej, szafranu, wszystkiego po trosze warz w winie na poły z octem, przecedziwszy bierz w usta tego trunku potrosze i trzymaj przez czas jaki, wypluwaj a inszy bierz, często to powtarzaj, uznasz [ulgę]” (s. 70). Jednym z wielu zaleceń jest trzymanie przy bolącym zębie korzenia szczawiu wykopanego wiosną lub też smarowanie bolącego miejsca olejkiem bukszpanowym (s. 71).
W rozdziale tym znajdziemy także przepis na wywar stosowany w przypadku spuchniętych dziąseł: „weź głowienek szałwii, rzeżuchy ogrodnej białej, warz w winie z octem na poły, przecedź, przydaj trochę mirry, hałunu, płocz często usta [...]” (s. 73).

Stosowanie niektórych składników zapewne jest dla nas dość zaskakujące. Niemniej już na podstawie tych krótkich wypisów z kompendium widać, że rośliny odgrywały ogromną rolę w leczeniu wszelkich dolegliwości w obrębie jamy ustnej. Wiele z nich spełnia swe lecznicze zadanie także dziś:

• rumianek oraz szałwia – hamują rozmnażanie bakterii, działają kojąco w przypadku infekcji, parodontozy, chorób dziąseł
• ziele krwawnika – ma właściwości antybakteryjne, przyspiesza gojenie się ran i owrzodzeń w obrębie jamy ustnej
• tymianek – olejek z tymianku sprawdzi się w leczeniu zapalenia jamy ustnej, aft, opryszczek, chorób przyzębia
• korzeń omanu oraz tarczycy bajkalskiej – posiada właściwości przeciwgrzybicze i przeciwzapalne
• lipa i czarny bez – zalecany w przypadku owrzodzeń i częstych nawrotów aft
• kora oczaru i dębu – posiada właściwości ściągające i przeciwkrwotoczne, może być stosowana w leczeniu półpaśca, zapalenia błon śluzowych.

Ziołowe preparaty i wywary są na ogół bezpieczne dla naszego zdrowia. Jednak stosowane w nadmiarze lub w połączeniu z innymi lekami czy antybiotykami mogą dawać niepożądane efekty uboczne. Dlatego wprowadzenie leku – również ziołowego -  warto skonsultować z dentystą.

Choroby miazgi zębów

Miazga stanowi zasadniczy element struktury zęba. Ta mocno unerwiona i unaczyniona tkanka występuje w komorze zęba, a także w korzeniach zębowych. 

Od jej kondycji zależy zdrowie naszego uzębienia. Można wyróżnić kilka stanów zdrowia miazgi zęba:

• miazga zdrowa – żywa, nie dotknął jej żaden stan zapalny
• miazga z zapaleniem bezobjawowym – również jest żywa, ale w jej obrębie występuje stan zapalny; co istotne, zapalenie to nie wywołuje bólu
• miazga z zapaleniem objawowym – stanom zapalnym tkanki towarzyszy ból zęba
• miazga martwa – nie reaguje na bodźce; miazga może być martwa częściowo lub całościowo

Jak rozpoznać chorobę miazgi?

Trafnie postawiona diagnoza co do stanu zdrowia miazgi zęba umożliwia podjęcie właściwego leczenia. Znaczenie będą miały także subiektywne odczucia bólu, które Pacjent powinien jak najdokładniej opisać. Nierzadko już na tej podstawie można wstępnie określić kondycję zdrowotną miazgi. Zdarza się, że źródłem bólu zęba nie jest choroba miazgi, a kłopoty z krążeniem lub migrena.

W rozpoznaniu choroby stomatolog dokładnie ogląda ząb, ocenia wielkość zmian próchnicowych, a także sprawdza reakcje tkanki na dotyk oraz bodźce, takie jak np. opłukiwanie zęba. W trakcie badania możliwe jest określenie ewentualnych ubytków w tkance wokół zęba i wykrycie wszelkich zmian w miazdze.

Przyczyny chorób miazgi

Przyczyną choroby miazgi może być czynnik zakaźny lub niezakaźny. Najczęściej powodem stanu chorobowego są bakterie wnikające w tkankę, następstwem czego jest powolne powstawanie ognisk martwiczych.

W jaki sposób dochodzi do choroby miazgi?

Bakterie mogą wedrzeć się do tkanki za sprawą ubytku bądź też poprzez uszkodzoną powierzchnię szkliwa. Zdarza się, że niektóre drobnoustroje i toksyny atakują zdrową jeszcze zębinę. Do chorób miazgi może dojść także wskutek urazów, takich jak złamanie poprzeczne korzenia zębowego lub w sytuacji, gdy w wypełnieniu pojawi się szczelina. Inną przyczyną zakażenia miazgi może okazać się „przerwanie” unaczynionej tkanki wskutek np. zwichnięcia zęba. W efekcie następuje niedokrwienie głębszych partii zęba. Dróg, którymi bakterie przedostają się do miazgi jest wiele. Prawidłowe określenie podłoża choroby pozwala podjąć właściwe leczenie stomatologiczne.

Istnieje ponadto szereg niezakaźnych przyczyn chorób miazgi. Wśród nich są bodźce mechaniczne, takie jak złamanie zęba, niepoprawnie wykonana plomba czy też zbytnie uciskanie zębów w trakcie leczenia ortodontycznego.

Inną grupę bodźców mających wpływ na rozwój choroby miazgi stanowią bodźce chemiczne powodujące podrażnienie zębiny (bardzo kwaśne, słone lub słodkie produkty żywnościowe, toksyczne związki chemiczne).

Wielu pacjentów skarży się na nadwrażliwość zębów spowodowaną spożywaniem bardzo zimnych lub gorących pokarmów. Takie bodźce termiczne również mogą być przyczyną uszkodzeń miazgi zęba.

Nierzadko okazuje się, że ząb jest czuły na bodźce świetlne w postaci promieniowania nadfioletowego, występującego m.in. w trakcie wybielania zębów. Jednak bardzo często zapominamy, że również nasza dieta oraz styl życia mogą być powodem chorób miazgi. Brak minerałów, witamin i innych substancji odżywczych może sprzyjać powstawaniu zakażeń w obrębie jamy ustnej.

Właściwa klasyfikacja chorób miazgi jest niezbędna do podjęcia leczenia stomatologicznego. W zależności od stopnia zapalenia miazgi przeprowadzane jest leczenie zachowawcze, endodontyczne lub też ekstrakcja.